خانم های خانه دار بهتر می دانند! نوبت به خرید قابلمه و تابه که می رسد، فروشنده ها انواع و اقسام ظروف از جنس های مختلف را جلوی چشم مان قرار می دهند و شروع به تعریف از خوبی های بی حد و حصرشان می کنند! اینکه حرف کدام را باور کنیم و کدام ظرف را بخریم تا هم سالم بمانیم و هم غذاهای مان به بهترین نحو پخته شوند، تصمیمی بسیار سخت اما شدنی است. تنها کافی است به توصیه متخصصان ما در این زمینه عمل کرده و ظروف پخت و پز خود را براساس استانداردهایی که با شما در میان می گذاریم انتخاب کنید. دکتر محمدرضا وفا ، دکتر مسعود کیمیاگر، متخصصان تغذیه شما را در این زمینه ر اهنمایی می کنند .
به شرطی که آسیب نبینید!
تفلون و سرامیک: اگر تفلون سالم باشد و از مواد باکیفیتی تهیه شده باشد احتمال ورود املاح فلز ظرف به غذا خیلی کم می شود. درواقع وقتی در ظروف سنتی به طور مداوم غذا طبخ می شود به تدریج مقداری از فلز ظرف وارد غذا شده و مصرف مکرر خوراکی ها در این ظروف احتمال مسمومیت یا تداخل در جذب مواد مغذی دیگر را بالا می برد اما ترکیبات شیمیایی به کار رفته در کف ظروف تفلونی از تماس غذا با فلز ظرف جلوگیری کرده و احتمال مهاجرت یون های فلزی به درون خوراک را کاهش می دهد. با این حال وقتی این ظروف به طور مکرر استفاده می شوند ترکیب شیمیایی تفلون کیفیت خود را از دست می دهد. در نتیجه خراش ها و آسیب ها ممکن است باعث شوند مواد شیمیایی کف ظرف کنده شده و به درون غذا راه یابند. استفاده از ظروف تفلونی آسیب دیده بسیار خطرناک است زیرا مصرف زیاد این ترکیبات شیمیایی می تواند سرطان زا باشد. درمورد ظروف سرامیکی نیز باید گفت ترکیباتی که در لعاب این ظروف وجود دارد شیمیایی هستند و اگر آسیب ببینند یا خراشیده شوند مثل ظروف تفلون می توانند خطرناک باشند. ظروف تفلون سنتی نیز همان ظروف سفالی لعاب دار بودند و اگر این لعاب سالم باشد مشکل خاصی ایجاد نمی کند.
انتخاب های نه چندان مناسب!
رویی، مسی و آهنی: مشکل عمده ظروف سنتی رویی، مسی و آهنی این است که مصرف مکرر خوراک در آنها خیلی راحت می تواند باعث مهاجرت املاح به داخل غذا شود که این میزان بالای املاح برای بدن انسان بسیار خطرناک است؛ به خصوص برای خانم های باردار، کودکان و سالمندان. اگرچه روی یک ماده مغذی موردنیاز بدن است اما مصرف بیش از اندازه آن یا سایر فلزات ازجمله مس و آهن می تواند به عنوان یک ماده سمی مشکلاتی جدی برای ارگان های حیاتی بدن مثل کبد ایجاد کند. در نتیجه افرادی که برای طولانی مدت در این ظروف غذا طبخ می کنند در خطر مسمومیت با این املاح قرار دارند.
مقاوم و در عین حال سالم
چدنی و سنگی: چدن یک ترکیب آلیاژی از آهن و چند فلز دیگر است و به همین دلیل مقاومتش به نسبت تک تک این فلزات خیلی بیشتر است، بنابراین برای طبخ غذا می تواند بسیار مناسب باشد چراکه احتمال ورود املاح فلز به داخل غذا در آن بسیار کمتر است. ظروف سنگی نیز یکی از سالم ترین گزینه ها برای طبخ غذا هستند. برخی سنگ ها دارای کانی های فلزی هستند که البته مقدار این کانی ها بسیار ناچیز است.
سالم ترین ظروف برای طبخ غذا
پیرکس و استیل: شاید بتوان گفت پیرکس سالم ترین ظرف برای تهیه و طبخ خوراک است. این ظروف دیگر مشکل ورود املاح به غذا را ندارند و مشکلی برای سلامت ایجاد نمی کنند. البته هر غذایی را در ظروف پیرکس نمی توان طبخ کرد. درواقع این ظروف برای استفاده در وسایل گرمایشی غذا مثل فر و مایکروفر بهترین انتخاب هستند. ظروف استیل نیز مانند پیرکس جزء بهترین انتخاب ها محسوب می شوند با این تفاوت که نمی توان آنها را داخل مایکروفر قرار داد.
پخت و پز در ظروف برنجی مفید نیست!
به علت جدا شدن مواد به کار رفته در ظروف تفلون و وارد شدن آن به غذا، تفلون ها عمدتا ظروف مناسبی به منظور طبخ غذا نیستند. البته عده ای عنوان می کنند که چون این مواد جذب نشده و وارد سیستم گردش خون نمی شوند، ضرر ندارند، بنابراین چنین موضوعی نیازمند کار و مطالعه بیشتر است. همچنین استفاده از ظروف مسی منسوخ است. از طرف دیگر ظروف آلومینیومی و استیل انتخاب مناسبی هستند. تفاوت اینها با یکدیگر در نحوه انتقال حرارت شان است. اخیرا عنوان می شود پخت غذا در ظروف برنجی به ویژه برای کودکان مفید است در صورتی که این گونه نیست و ما نمی دانیم چه مقدار آلیاژ وارد بدن کودک می شود. بهتر است مواد مورد نیاز بدن را از طریق مواد مغذی و سالم تامین کنیم چون مایل نیستیم ماده ای از طریق ظرف وارد بدن شود.
خطر ظروف لعابی غیر استاندارد
روکش های لعابی معمولا روی ظروفی از جنس سرامیک یا چدن کشیده می شوند. اگر ظروف لعابی در شرایط استاندارد تهیه نشوند، می توانند حاوی ترکیبات سمی ازجمله سرب، کادمیوم، آرسنیک و پیگمنت های رنگی شیمیایی باشند. استفاده از ظروف لعابی غیراستاندارد برای سلامت مضر است و باعث کندذهنی، افسردگی و بعضی مسمومیت های درازمدت دیگر می شود. توجه داشته باشید که هنگام شست وشوی ظروف لعابی نباید از سیم استفاده کرد و در صورتی که این ظروف ترک بردارند باید از استفاده آنها خودداری کرد و حتی برای نگهداری غذا هم از آنها استفاده نکرد. ظروف لعابی زردرنگ که در قدیم از آنها استفاده می شد، بهترین نوع این ظروف برای پخت و پز و نگهداری غذا هستند.
نباید به طور مداوم از ظروف مسی استفاده کرد
ظروف مسی حاوی قلع هستند و استفاده بی رویه از این ظروف سبب افزایش این ماده در مواد غذایی و آسیب رساندن به سلامت انسان می شود، بنابراین نباید از این ظروف به طور مداوم استفاده شود. بعضی افراد معتقد هستند استفاده از این ظرف ها سبب تامین مس مورد نیاز بدن می شود اما این تفکر اشتباه است زیرا به مقدار مورد نیاز بدن، مس در مواد غذایی وجود دارد و نیازی به استفاده از این ظروف جهت تامین این ماده در بدن نیست. همچنین ممکن است حین استفاده یا بر اثر شست وشوی ظروف مسی، لایه قلع این گونه ظروف جدا شود و وارد مواد غذایی شود. اگرچه این ظروف برای هدایت گرما بسیار مناسب هستند و از زمان قدیم برای پخت و پز استفاده می شدند، اما در صورت تشکیل اکسید مس یا زنگ مس که ماده ای زردرنگ و دارای ترکیبی بسیار سمی است، استفاده از آنها به سلامت بدن آسیب می رساند.
غذا را درون ظروف چدنی نگهداری نکنید
استفاده از ظروف مختلف برای پخت غذا بسیار اهمیت دارد و افرادی که کیفیت و طعم غذا برای آنها مهم است، باید به کیفیت ظرفی که در آن غذا تهیه می شود نیز اهمیت بدهند. جنس ظرف و روکش آن در پخش گرما و سرعت پخت غذا تاثیر دارد. چدن ها که ترکیبی از آهن و کربن هستند، عمر بالایی دارند. این ظروف مناسب پخت طولانی با دمای متوسط هستند و اگر فاقد آلومینیوم باشند، برای پخت و پز مناسب محسوب می شوند. قبل از خرید ظروف چدنی حتما به برچسب و ترکیبات مندرج در آن دقت کنید. قبل از استفاده از این ظروف باید چند دقیقه ای آنها را روی حرارت بگذارید تا گرم شوند. برای آنکه از گرم شدن کافی ظرف مطمئن شوید، می توانید قطره ای آب داخل آن بریزید و اگر به سرعت تبخیر شد، یعنی ظرف گرم شده است. برای شست وشوی چدن از ابر استفاده کنید چراکه سیم ظرفشویی باعث خراشیدگی و آسیب آن می شود. بعد از اتمام پخت، ماده غذایی را از درون ظروف چدنی خارج کنید تا اکسید نشود. در ضمن در ظروف چدنی فاقد روکش، نباید مواد اسیدی مثل آبلیمو یا سس گوجه فرنگی ریخت.